Posts

Showing posts from 2019

खोटाङको जालपा गाउँको अघोषित नियमः जसले सिकाउन सक्छ राष्ट्रिय राजनीतिलाई नमूना पाठ :: Pahilopost.com

खोटाङको जालपा गाउँको अघोषित नियमः जसले सिकाउन सक्छ राष्ट्रिय राजनीतिलाई नमूना पाठ :: Pahilopost.com : राजु आचार्य- विकास राईले नेपालबाट समाजशास्त्रमा स्नातकोत्तर तथा अमेरिकाको कर्नेल विश्वविद्यालयबाट हुबर्ट हमफ्री फेलोसिप प्राप्त गरेका छन्। गत स्थानीय चुनावमा उम्मेद्वार लागि अनुरोध गर्दा सुरुमा उनी अलमल्ल परे। जीवनको लामो कालखण्ड सामाजिक अभियन्ताको रूपमा परिचय बनाएका राईलाई राजनीतिमा प्रवेश गर्ने निम्तो अनपेक्षित थियो। व्यक्तिगत मतले मात्रै पनि विजय हुने

पोखराका जोकरहरू !

Image
-राजु आचार्य नेवार समुदायको ताया:मचा नाचमा जोकरको छुट्टै महत्त्व हुन्छ।   यिनले दर्शकलाई मनोरञ्जन त दिन्छन् नै , सँगसँगै मारुनीहरूलाई नाच्न प्रेरित पनि गर्छन्। नेवा खल कास्कीको आह्वान तथा महेन्द्र पुल तायमचा समितिले आयोजना गरिएको गाईजात्रा महोत्सव तथा तायमचा नृत्य प्रतियोगिताको क्रममा थुप्रै भेषभुषामा सजिएका जोकरहरूले रमाइलो गरेका थिए। आफ्नो युवा अवस्थामा जोकर बनेर मनोरञ्जन दिएका पोखरा -१३ का  ८० वर्षीय पशुपति आचार्य भन्छन् ‘पहिला पहिला घरमा भएका थोत्रा कपडाहरू प्रयोग गरिन्थ्यो। बोरा प्रयोग गरिन्थ्यो ।    समसामयिक विषयमा व्यङ्ग्य गरिन्थ्यो l मानिसले त्यो बेला रमाइलो हिसाबले हेर्थे। अहिले मानिसले केवल मेकअपले मात्र हँसाउन खोज्छन्’। पोखरा-१३ गौंडाकोमुख स्थित श्री बाल गोपाल सेवा समितिका सदस्य कल्याण ढेवाजु भन्छन् ‘पहिला मानिसहरू रिसाउने गर्थेंनन् तर आज भोलि व्यङ्ग्य गर्दा अलि रिसाउन थालेका छन् ’   उनले थपे ‘सजाउने सामाग्रीहरूको कारणले जोकर बनाउन सहज भने भएको छ’। जेसुकै भए पनि गाईजात्रामा जोकरहरूको विशिष्ट महत्त्व छ । पोखराका केही जोकरहरूलाई फोटोमा हे

पोखरामा यसरी मनाइयो गाईजात्रा :: Pahilopost.com

पोखरामा यसरी मनाइयो गाईजात्रा :: Pahilopost.com : राजु आचार्य- पोखरा: वर्ष दिन भित्र दिवङ्गत  आफन्तको सम्झना तथा आत्माको शान्तिका लागि यो पर्व मनाउने गरिन्छ। गाईजात्रा पर्व नेवारहरूको मौलिक पर्व भएपनि पोखरामा सबै जातिहरूको उलेख्य सहभागिता रह्यो l पोखरामा पनि गाईजात्रा पर्वमा गाई, तायमाचा तथा रामायण निकालेर यो पर्व मनाइएको  छl पोखरा-१३ गौंडाकोमुख  स्थित श्री बाल गोपाल

वन्यजन्तुको अवस्था संसारभर नाजुक !

Image
वन्यजन्तुको अवस्था संसारभर नाजुक ! राजु आचार्य  अन्तर्राष्ट्रिय संरक्षण सङ्घ द्वारा भर्खर तयार गरिएको रातोसूचीले सबै वन्यजन्तुको अवस्था नाजुक देखाएको छ   । यस अवधिमा करिब १ लाख भन्दा बढी वन्यजन्तु र वनस्पतिको अवस्था मूल्याङ्कन गरिएको थियो   ।   कुनै पनि प्रजातिको अवस्थामा सुधार नभएको सङ्घले जनाएको छ   ।   मूल्याङ्कन गरिएको मध्ये २८००० प्रजातिहरू लोप हुने अवस्थाको नजिक पुगेका छन् ।   मानिसद्वारा श्रोतको अत्यधिक दोहनलाई मुख्य रूपमा जिम्मेवार ठानिएको छ   ।  सो प्रतिवेदनका अनुसार गएको दशकमा    ८७३ प्रजाति हामीले गुमाई सकेको उल्लेख छ ।  त्यसै गरी ७३ प्रजातिहरू चिडियाखानामा मात्र सीमित रहेको उल्लेख छ  ।   अन्तर्राष्ट्रिय संरक्षण सङ्घ ,   जुलोजिकल सोसाइटी अफ लन्डन लगायतका संस्थाहरूले चिन्ता व्यक्त गरेका छन् । फोटो : राजु आचार्य  थप जानकारीको लागि 

चरा प्रेमीहरूको कुम्भ मेला पोखरामा शुरु !

Image
चरा प्रेमीहरूको कुम्भ मेला पोखरामा शुरु ! देश भरका चरामा रुचि राख्ने अनुसन्धानकर्मी र संरक्षणकर्मीहरू पोखराको फेवाताल किनारमा  भेला भएका छन् l ‘ पोखरा  पंछी   समाज’ले आयोजना गरेको ‘नेपाल चरा उत्सव’का   अवसरमा यती ठुलो सङ्ख्यामा संरक्षणकर्मीहरू   भेला भएका हुन् l यही असार   १९ देखि २१  सम्म आयोजना हुने सो कार्यक्रममा पर्यटनमा आश्रित गाइडहरूका लागि तालिम , विद्यालय स्तरीय चित्रकला प्रतियोगिता , विभिन्न सङ्घ संस्थाको प्रदर्शनी , चरा अवलोकन , चरा विज्ञसँग छलफल , संरक्षण सम्बन्धी प्रवचन आदि कार्यक्रम भई रहेका छन् l सोही अवसरमा ‘नेपालका गिद्धहरू’ तथा ‘पोखराका चराहरू’ पुस्तक पनि विमोचन गर्ने कार्यक्रम रहेको छ l   ‘पोखरा पंछी समाज’का अध्यक्ष मनशान्त घिमिरेले भने ‘ पोखरामा ४ सय ६७ प्रजातिका चराहरू   रेकर्ड भएको छ ।   चराहरूको संरक्षण र   तिनमा आधारित पर्यटन   क्षेत्रको   विकासको लागि   यो उत्सव गरिएको हो’ l   उनले थपे ' यो कार्यक्रमले देशभर चरा जोगाउन सकारात्मक सन्देश प्रवाह गर्ने छ' l  (तस्वीर : हेमन्त ढकाल/ ‘ पोखरा पक्षी समाज’)

आहा ! क्या राम्रो सिक्लेस गाउँ !!

Image
-राजु आचार्य  स्थानीय आमा समुहको स्वागत नाँच  गुरुङ जातिको उदगमस्थल मानिने कोल स्वाथरबाट नजिकै रहेको यो गाउँ लमुजुङ हिमालको काखमा अवस्थित छ । समुन्द्र सतहबाट २००० मिटरको उचाइमा रहेको यो गाउँमा पर्यटन प्रबर्धनलाई  ध्यानमा राखेर बाहिरबाट आउने पाहुनाहरुको लागि होटल तथा घरबासको व्यवस्था गरिएको छ । यहाँ ४०० घरधुरी छन् । संस्कृति प्रति सचेत स्थानीय बालिका  यहाँको रिसीङ डाँडाबाट हिम पहिरो सजिलै देख्न सकिन्छ । ग्रामीण पर्यटनका लागि आतिथ्यमा नमुना मानिएको यो गाँउबाट एकै दिनमा नेपालको सबैभन्दा होचो ठाँउमा रहेको कफुचे हिमतालमा पनि पुग्न सकिन्छ ।  सिक्लेस गाउँ गुरुङ संस्कृतिमा धनि यो क्षेत्रको जंगलमा घोरल , भालु , रतुवा र कालिज लगायतका पशुपंछी पनि सजिलै देख्न पनि पाइन्छ । अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्र आयोजनाको सहयोगमा स्थानीय महिलाहरुले मात्र सञ्चालन गरेको सिक्लेस गाँउस्थित इको म्यूजिय पनि हेर्न लायक स्थानहरुमध्ये पर्दछ ।                                                                                              सिक्लेस गाउँ पोखराको काँहुखोल

घुम्नै पर्ने जालपा गाउँ !

Image
 घुम्नै पर्ने जालपा गाउँ !  राजु आचार्य खोटाङ जिल्लाको   यो गाउँ समुन्द्र सतहबाट करिब १५०० मिटरको उचाइमा रहेको छ । काठमाडौँबाट (कोटेश्वर) बस तथा सुमो (करिब ८ वटा सुमोहरु) बिहानै उपलब्ध छन् । काठमाडौँ देखि खुर्कोट , घुर्मि , जयराम , हलेसी हुँदै जालपासम्म जान सकिन्छ । काठमाडौबाट जालपा जम्मा २६७ कि.मी   छ । जालपा पुगे पछि वरिपरिका यी दृशहरुले तपाईँलाई मोहित बनाउने छ l   जालपा गाउँ वरिपरिको दृश्य फोटोमा हेरौँ !  जाने हैन त ?  जालपा बजारमा स्थापित नेपालकै पहिलो हुचील पार्क     हुर्लुंगबाट देखिएको हिमालहरु  सदरमुकाम दिक्तेल बजार   खेतीपातीमा ब्यस्त स्थानीयहरू   जालपा मावी बाट देखिने पहाडका लस्करहरु   जालपा बाट बाक्सिला जाने क्रममा देखिएको गाउँ   स्थानिय घरहरु   बाक्सिला बजारमा लागेको हाट बजार   माक्पा गाउँ    साकेला नाँच  अन्य जानकारी तथा भिडिओको लागि मेरो युटुब च्यानल सब्सक्राईब (subscribe) गर्न सक्नुहुन्छ l - राजु https://www.youtube.com/channel/UCEG1QPiU-jtogPZqBjDE1Sg?view_as=subscriber

मन लोभ्याउने पर्वतको चित्रे गाउँ

Image
    राजु आचार्य - यतीखेर चित्रे गाउँमा पाहुनाहरुको सङ्ख्या बाक्लिएको छ l पोखराबाट नजिकै , सस्तो र छर्लङ्ग हिमाल देखिने ठाउँ l समुन्द्र सतहबाट १६०० मिटर माथी lपाहुनाहरु नआउने कुरै भएन l पर्वत जिल्लाको मोदी गाउँपालिका-८ मा अवस्थित यो गाउँलाई परिचयको खाँचो छैन l स्थानीय परिकार र प्रकृतिसँग रमाउन चाहनेहरूको लागि यो उत्कृष्ट गन्तव्य हो l हिमाल र बनसँग सेल्फी लिने सबै भन्दा राम्रो ठाउँ पनि हो l जैविक विविधताको अवलोकन तथा अध्ययनको लागि यो क्षेत्र अब्बल छ। सुनाखरी प्रशस्त छन्। चराहरुको लागि स्वर्ग मानिन्छ। पोखराको हरिचोकबाट दिनहुँ करिब २ बजे चित्रे गाउँको लागि बस छुट्छ l साढे दुई घण्टामा गाउँमा पुगिन्छ l पोखराबाट पर्वत जाँदा डिमुवा ( ४५ किलोमिटर ) भन्ने स्थानबाट पैदल (दुई घण्टा) वा जिपमा (१ घण्टा) पनि पुग्न सकिन्छ l मोटरसाइकलबाट जानेहरूका लागि झन् रमाइलो छ यो ठाउँ  l सादा खाना रु १५० , मासु खाना रु २५० र सुतेको प्रति व्यक्ति रु १०० मा पाउन सकिन्छ। सम्पर्कका  लागि   ९८५७६२८०६५ l गाउँ वरपरबाट देखिने यी दृश्यहरू हेरौँ l

'ध्वाँसे चितुवा' पढ्दै विधार्थीहरु

Image
'ध्वाँसे चितुवा' पढ्दै विधार्थीहरु  - राजु आचार्य  अनुसन्धानकर्मी यादव घिमिरे ध्वाँसे चितुवाबारे छलफल गर्दै (तस्वीर: राजु आचार्य ) लामो समय सम्म यो प्रजाति अनुसन्धानकर्मीको आँखामा परेन l नेपालमा सबै भन्दा पहिला सन् १८५३ मा काठमाडौँमा छालाको अभिलेख गरिएको छ l सन् १९९४ मा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा तस्कर हुन् लागेको अवस्थामा तीन वटा   ध्वाँसे चितुवाका बच्चाहरू बरामद गरिएको थियो l सन् २०१०   मा राष्ट्रिय निकुन्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभाग द्वारा विष्णु पाण्डेको नेतृत्वमा गरिएको अध्ययनले शिवपुरी क्षेत्रमा सबै भन्दा पहिला स्वचालित क्यामरामा   पारेको   थियो l यसपछिका दिनमा प्रकृतिका साथीहरूले गरेको क्यामेरा ट्रयापमा समेत पर्यो l उक्त प्रजातिको अध्यनमा एक दशक लागेका यादव घिमिरेले उक्त प्रजातिलाई प्राकृतिक वासस्थानमा देखेका छैनन् l यो लजालु प्रजाति बाँदर झैँ चढेन उफ्रने तथा झुन्डिने गर्न सक्छ l बाँदरको सङ्ख्या नियन्त्रणमा सहयोगी यो स्तनधारी बन विनाश , डढेलो , चोरी सिकारी , अवैध व्यापार आदि कारणले अफ्ठयारोमा पर्दै गएका छन् l घिमिरेको अवधारणा अनुसार मादी गाउ